POS-AYA onderzoek
POS-AYA is een afkorting voor Praten Over Seks met AYA’s. AYA’s staat voor adolescents and young adults. Dit zijn patiënten die de diagnose kanker hebben gekregen in de leeftijd van 18 t/m 39 jaar. Binnen het POS-AYA onderzoek gaan we gesprekken over seksualiteit tussen de zorgverlener en AYA’s verbeteren. Over seksualiteit wordt nog steeds weinig gepraat, terwijl AYA’s hier wel behoefte aan hebben. Met het POS-AYA onderzoek gaan we zorgen dat hier met AYA’s vaker over wordt gesproken, op een manier die passend is voor zowel de AYA als de verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten.
Het POS-AYA onderzoek is een implementatieonderzoek. Dit betekent dat er een programma wordt opgesteld voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. Het doel van dit programma is hen te helpen bij gesprekken over seksuele gezondheid met AYA’s. Het onderzoek bestaat uit vier verschillende fasen:
- Bij patiënten, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten wordt onderzocht of en hoe op dit moment over seksuele gezondheid wordt gepraat. Daarnaast wordt onderzocht waar zij tegenaan lopen in het praten over seksuele gezondheid en wat zij hierin graag wensen.
- Informatie van de eerste fase wordt gebruikt om een programma te maken voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten die hen helpt bij de gesprekken over seksuele gezondheid met AYA’s.
- Het programma wordt uitgevoerd.
- Bij patiënten, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten wordt onderzocht of door het programma gesprekken over seksuele gezondheid verbeteren.
Het POS-AYA onderzoek wordt uitgevoerd in het UMC Utrecht en het St. Antonius Ziekenhuis. In februari 2025 is het onderzoek opgestart en het heeft een looptijd van ongeveer 2 jaar. Op dit moment zitten we in de eerste fase van het onderzoek en vanaf september 2025 kunnen de eerste patiënten deelnemen. Hiervoor gaan we AYA’s een vragenlijst in laten vullen en interviewen. In totaal zullen 150 AYA’s meedoen aan het vragenlijstonderzoek en 20 AYA’s aan het interview.
Wat is seksuele gezondheid?
Seksuele gezondheid gaat over alles wat te maken heeft met hoe mensen zich voelen in hun relaties, met intimiteit en seksualiteit. De diagnose kanker en/of de behandeling van kanker kan invloed hebben op de seksuele gezondheid. Het gaat hierbij niet alleen over wat er lichamelijk verandert, zoals bijvoorbeeld pijn bij het vrijen, vaginale droogte, moeite met een erectie en vruchtbaarheid, maar kan ook gaan over hoe iemand zich voelt bij intimiteit, het knuffelen of de relatie zelf. Hoe iemand dit ervaart is heel persoonlijk en hangt af van het moment in het leven of de persoonlijke situatie.
Wat is het doel van het POS-AYA onderzoek? uitklapper, klik om te openen
Kanker en de behandeling hebben invloed op van alles, ook op de seksuele gezondheid. Juist bij AYA’s, die in de levensfase waarin ze zich seksueel ontdekken en relaties aangaan, is het belangrijk om hier als zorgverlener over te praten. Dit gebeurt alleen nog steeds te weinig.
Het POS-AYA onderzoek onderzoekt hoe op dit moment door verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten gepraat wordt over seksuele gezondheid. Daarnaast onderzoeken we wat hierin de wensen en behoeften van patiënten zijn. Hierdoor kunnen de gesprekken beter aansluiten bij wat AYA’s prettig vinden en kunnen problemen op het gebied van seksuele gezondheid op tijd ontdekt en aangepakt worden.
Wie kan deelnemen aan het POS-AYA onderzoek? uitklapper, klik om te openen
Op dit moment loopt de eerste fase van het onderzoek. In deze fase zijn we op zoek naar patiënten die hun ervaringen en wensen met ons willen delen over het praten over seksuele gezondheid met hun zorgverlener. Ook wanneer niet over seksuele gezondheid is gepraat, kun je nog steeds meedoen.
Je kunt meedoen als je:
- AYA bent: jongere/jongvolwassene bent en de diagnose kanker hebt gekregen in de leeftijd van 18 t/m 39 jaar;
- Onder behandeling of controle bent op de dagbehandeling of de polikliniek;
- De Nederlandse taal kunt spreken, lezen en begrijpen.
Je kunt niet meedoen als je:
- Te ziek bent om mee te doen;
- Een levensverwachting hebt die naar verwachting korter is dan 3 maanden.
Help je ons mee om de zorg te verbeteren?
Wat houdt deelname aan het POS-AYA onderzoek in? uitklapper, klik om te openen
Als je mee wilt doen met het onderzoek, dan vragen wij je om éénmalig een vragenlijst in te vullen en/of deel te nemen aan een éénmalig interview. Hieronder lees je wat dit inhoudt.
Vragenlijst
- Je vult één keer een digitale vragenlijst in.
- De vragen gaan over of er is gepraat over jouw seksuele gezondheid door verpleegkundigen en/of verpleegkundig specialisten en zo ja, hoe dit gesprek gegaan is. Daarnaast vragen we welke wensen je hebt over het praten over seksuele gezondheid. Ook als je niet hebt gepraat over seksuele gezondheid kun je meedoen.
- Je krijgt de link naar de vragenlijst via de mail toegestuurd.
- Verwachtte duur om de vragenlijst in te vullen: 10 tot 15 minuten.
Interview
- Je doet mee aan een eenmalig interview.
- Je vult eenmalig een korte vragenlijst in met vragen om een beeld te krijgen van de deelnemers (onder andere je leeftijd, geslacht en nationaliteit van je ouders).
- Onderwerp: je ervaringen en wensen in het bespreken van jouw seksuele gezondheid met een verpleegkundige en/of verpleegkundig specialist.
- Met wie: één onderzoeker van het UMC Utrecht. Dit is niet jouw zorgverlener.
- Locatie: ziekenhuis, bij je thuis of online via Microsoft Teams.
- Verwachtte duur van het interview: 45 tot 60 minuten.
Bij het verwerken van jouw gegevens houden wij ons aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Alle gegevens worden bewaard op een beveiligde onderzoeksschijf van het ziekenhuis, worden geanonimiseerd en voorzien van een code. Op al jouw gegevens zetten we alleen deze code.
Wie zitten er in het onderzoeksteam? uitklapper, klik om te openen
Onderzoekers
Zorgverleners
Dr. Rhodé Bijlsma Internist oncoloog en voorzitter AYA-team
Meer informatie
Dr. Daniëlle Zweers Verpleegkundig specialist zaadbalkanker en lid AYA-team
Meer informatie
Anne Kieboom Verpleegkundige dagbehandeling medische oncologie, AYA-ambassadeur
Meer informatie
Suzanne aan de Stegge Verpleegkundige dagbehandeling hematologie, AYA-ambassadeur
Meer informatie
Geïnteresseerd in deelname? uitklapper, klik om te openen
Heb je vragen over het onderzoek dan kun je contact opnemen met:
Drs. Stefan Kuiper (uitvoerend onderzoeker)
E-mail: pos-aya@umcutrecht.nl
Telefoon: 06 50 12 45 83
Ben je geïnteresseerd om mee te doen aan dit onderzoek, vul dan je gegevens in via dit formulier. De onderzoeker neemt dan contact met je op.
Meer informatie uitklapper, klik om te openen
- Het POS-AYA onderzoek wordt gefinancierd door ZonMw.
- Meer informatie over AYA-zorg in het UMC Utrecht kun hier je vinden.
- Stichting Jongeren en Kanker (SJK) is ook betrokken bij het onderzoek en zorgt dat de stem van patiënten goed meegenomen wordt in het onderzoek. Meer informatie over SJK kun je vinden op
- Het AYA 'Jong & Kanker’ Zorgnetwerk is een samenwerkingsverband van ziekenhuizen die zorg aan AYA’s leveren en is ook betrokken bij het onderzoek.
- Meer informatie over kanker bij jongeren en jongvolwassenen kun je hier vinden.
Deze pagina is het laatst bewerkt op: 10-09-2025