Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek?
Op deze pagina leggen we uit wat medisch-wetenschappelijk onderzoek is, waarom het zo belangrijk is en wat u daar als patiënt van kunt merken.
Meer over wetenschappelijk onderzoek >
Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? uitklapper, klik om te openen
We willen de zorg en behandeling voor patiënten steeds beter maken. Dat kunnen we alleen doen met wetenschappelijk onderzoek. Want daarmee kunnen we antwoord geven op belangrijke vragen op het gebied van zorg en gezondheid. Onderzoek kan bijvoorbeeld gericht zijn op:
- Het beter begrijpen van een ziekte: hoe het ontstaat, hoe het zich ontwikkelt, en hoe je het kunt behandelen.
- Het ontwikkelen en testen van nieuwe medicijnen of behandelingen.
- Het verbeteren van onderzoek naar een ziekte en de zorg voor patiënten.
Er zijn verschillende soorten medisch-wetenschappelijk onderzoek. Er zijn bijvoorbeeld studies waarbij patiënten meedoen aan onderzoek naar een nieuwe behandeling. Ook zijn er studies waarbij onderzoekers alleen gegevens verzamelen, zonder dat u een andere behandeling krijgt.
Verschillende soorten onderzoek uitklapper, klik om te openen
Klinisch onderzoek
Klinisch onderzoek heeft als doel: betere manieren vinden om ziekten te voorkomen, diagnosticeren en behandelen. Helpt een nieuwe behandeling echt tegen de ziekte en is het veilig voor de patiënt? Daarvoor testen we nieuwe behandelingen, medicijnen of diagnostische methoden bij mensen, en onderzoeken zo de veiligheid, effectiviteit en bijwerkingen. Het testen duurt een paar jaar en gaat in meerdere stappen.
Bijvoorbeeld: het testen van nieuwe medicijnen gebeurt in vier fases, waarbij steeds goed wordt gekeken of het veilig is om door te gaan naar de volgende fase:
Fase 1: Is het middel veilig?
Onderzoekers geven het middel aan proefpersonen (meestal gezonde vrijwilligers) en kijken of het schadelijke gevolgen of bijwerkingen heeft.
Fase 2: Werkt het middel?
Als het middel veilig genoeg is, kijken de onderzoekers of het middel bij zieke mensen ook echt werkt. Dit doen ze meestal eerst in een kleine groep.
Fase 3: Werkt het middel beter dan bestaande middelen?
Zijn de resultaten van fase 2 goed, dan vragen de onderzoekers meer patiënten om mee te doen. Ze vergelijken het nieuwe middel dan vaak met een bestaand middel of behandeling. Is het resultaat goed? Dan volgt na deze fase vaak registratie van het middel als officieel medicijn. Artsen mogen het dan voorschrijven aan patiënten.
Fase 4: Wat zijn de effecten op lange termijn?
Ook medicijnen die de artsen al voorschrijven, worden nog onderzocht. Meestal gaat het dan om bijwerkingen op de lange termijn. Soms wordt onderzocht of een middel ook helpt tegen andere ziektes.
Komt u in aanmerking om mee te doen aan een klinisch onderzoek? Dan zullen wij altijd om uw toestemming vragen en u uitgebreid informeren.
Observationeel onderzoek
Om meer te leren over ziekten en hoe deze ontstaan, doen we observationeel onderzoek. Bij dit onderzoek krijgen de deelnemers geen behandeling, maar verzamelen we vooral gegevens. Dit doen we door lichamelijk onderzoek, een test of een meting (zoals een vragenlijst of bloedprikken). Voorbeelden zijn:
- Onderzoek naar de invloed van leefstijl op hart- en vaatziekten over een langere tijd.
- Onderzoek naar de rol van genen bij ziektes, zoals kanker of dementie.
Komt u in aanmerking om mee te doen aan een observationeel onderzoek? Dan zullen wij altijd om uw toestemming vragen en u uitgebreid informeren.
Registeronderzoek
In registeronderzoek gebruiken onderzoekers bestaande medische gegevens uit patiëntendossiers of landelijke registraties. Door informatie van een grote groep patiënten te bekijken en vergelijken, kunnen behandelingen verbeterd worden. Dit gebeurt altijd volgens strenge privacyregels. Voorbeelden zijn:
- Vergelijking van behandelingen bij een grote groep diabetespatiënten.
- Vergelijken van overlevingskansen bij verschillende vormen van kanker.
Als UMC Utrecht mogen wij uw medische gegevens gebruiken voor onderzoek. Dit gebeurt volgens strenge privacyregels. Lees meer over hoe wij uw medische gegevens beschermen en kunnen gebruiken, en hoe u bezwaar kunt maken.
Fundamenteel onderzoek
Dit onderzoek vindt plaats in het laboratorium. Onderzoekers bestuderen het menselijk lichaam en het ontstaan van ziektes. Deze kennis helpt om nieuwe behandelingen te ontwikkelen, maar wordt vaak niet direct met patiënten uitgevoerd. Meestal gebruiken zij cellen of weefsel van patiënten. Voorbeelden zijn:
- Onderzoek naar de werking van cellen en genen.
- Ontwikkeling van nieuwe vaccins of medicijnen.
Als UMC Utrecht mogen wij uw medische gegevens gebruiken voor onderzoek. Dit gebeurt volgens strenge privacyregels. Lees meer over hoe wij uw medische gegevens beschermen en kunnen gebruiken, en hoe u bezwaar kunt maken.
Sociaal en gedragswetenschappelijk onderzoek
Dit onderzoek kijkt naar de gevolgen van ziekte en behandeling op het dagelijks leven en de mentale gezondheid van patiënten. Voorbeelden:
- Onderzoek naar de mentale gevolgen van een langdurige ziekte.
- Studies naar tevredenheid van patiënten en communicatie in de zorg.
Als UMC Utrecht mogen wij uw medische gegevens gebruiken voor onderzoek. Dit gebeurt volgens strenge privacyregels. Lees meer over hoe wij uw medische gegevens beschermen en kunnen gebruiken, en hoe u bezwaar kunt maken.
Gebruik van uw medische gegevens voor onderzoek uitklapper, klik om te openen
Het UMC Utrecht kan uw medische gegevens gebruiken voor onderzoek. Het gaat dan om gegevens die al bij ons bekend zijn, zoals uw bloedwaarden of röntgen-uitslagen. Uw gegevens worden alleen gebruikt als dit volgens de wet is toegestaan, en we ons aan strikte privacyregels houden.
U heeft het recht om te weten welke gegevens wij gebruiken en hoe. In sommige gevallen kunt u vragen uw gegevens te laten verwijderen. U kunt ook bezwaar maken tegen het gebruik van uw gegevens. Dit heeft geen gevolgen voor uw zorg. Wilt u weten of gegevens van u zijn gebruikt voor onderzoek? Neem dan contact op met uw behandelend arts.
Meer over uw privacy en rechten >
Meedoen aan onderzoek: toestemming geven uitklapper, klik om te openen
Wij kunnen u ook vragen om mee te doen aan onderzoek, zoals het testen van medicijnen of een nieuw soort behandeling, of het invullen van een vragenlijst. Deelnemen is altijd vrijwillig en wij zullen altijd eerst uw toestemming vragen. Voordat u beslist of u wil meedoen, krijgt u uitgebreide informatie. U kunt bij uw behandelaar of in het patiëntenportaal aangeven of u benaderd wil worden voor nieuw onderzoek.
Meer informatie uitklapper, klik om te openen
Wilt u meer weten over wetenschappelijk onderzoek in de zorg? Kijk dan op deze betrouwbare websites:
- Lees verder over medisch-wetenschappelijk onderzoek: Medisch-wetenschappelijk onderzoek | Rijksoverheid.nl
- Het overzicht van medisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland: Home | Onderzoek met mensen
Heeft u vragen? Neem gerust contact op met uw arts. Wij helpen u graag verder!